Grabski Władysław, ur. 7 VII 1874, Borów k. Łowicza, zm. 1 III 1938, Warszawa, brat Stanisława, ojciec Władysława Jana, polityk, ekonomista, historyk dziejów społeczno-gospodarczych. W 1896 rozpoczął działalność społeczną i naukową, koncentrując się głównie na zagadnieniach wsi; związany z ND; od 1905 członek Ligi Narodowej; 1906–12 poseł do rosyjskiej Dumy Państwowej; współzałożyciel (1907) TNW; od 1913 wiceprezes ® Centralnego Towarzystwa Rolniczego. W czasie I wojny światowej zwolennik orientacji prorosyjskiej, wchodził w skład Komitetu Narodowego Polski; VIII 1914 inicjator utworzenia Centralnego Komitetu Obywatelskiego w Warszawie (1914–15 jego przewodniczący); po wkroczeniu 1915 Niemców do Warszawy wyjechał do Rosji, gdzie był głównym pełnomocnikiem tego Komitetu, działał w Polskim Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny, po upadku caratu czł. ® Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego.

W IV 1918 powrócił do kraju, jako rzecznik orientacji antyniemieckiej aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Modlinie; po uwolnieniu, 26 X–4 XI 1918 minister rolnictwa w gabinecie J. Świeżyńskiego; organizator, a od 1919 przewodniczący ® Głównego Urzędu Likwidacyjnego; 1919 delegat Polski na konferencję pokojową w Paryżu, odpowiedzialny za sprawy ekonomiczno-finansowe. W 1919–22 poseł na sejm z ramienia Związku Ludowo-Narodowego; XII 1919–XI 1920 minister skarbu; za główne zadanie uważał zahamowanie inflacji przez uporządkowanie gospodarki budżetowej i przeprowadzenie reformy walutowej; plany te zniweczył niepomyślny dla Polski przebieg wojny polsko-bolszewickiej 1919–21; 23 VI–24 VII 1920 G. sprawował również funkcję premiera; VII 1920 organizator i członek ® Rady Obrony Państwa; VII 1920 na konferencji w ® Spa, z upoważnienia Rady Obrony Państwa, w zamian za pomoc w wojnie z sowiecką Rosją zaaprobował niekorzystne dla Polski postanowienia, m.in. zasady podziału Śląska Cieszyńskiego (® Zaolzie) i ograniczenie uprawnień polskich w Gdańsku. W 1921–22 nadzwyczajny komisarz rządu ds. repatriacji Polaków z sowieckiej Rosji. W I–VI 1923 ponownie minister skarbu; reformę skarbową planował na 3 lata, równowagę budżetową zamierzał osiągnąć, zwiększając dochody przez waloryzację podatków oraz zmniejszenie wydatków; niedobory budżetowe w większości miały być pokryte przez pożyczki zagraniczne i podatek majątkowy, w niewielkim zaś stopniu inflacyjną emisją pieniądza; reformę walutową zamierzał wprowadzić po zrównoważeniu budżetu. Wskutek braku poparcia ze strony premiera W. Witosa i większości parlamentarnej G. podał się do dymisji. Wobec załamania się marki polskiej, narastającej hiperinflacji i strajków, 19 XII 1923 prezydent S. Wojciechowski powierzył G. utworzenie rządu „pozaparlamentarnego”, G. objął w nim również tekę ministra skarbu; przeprowadzenie reform oparł głównie na wewnętrznych środkach kraju, stojąc na stanowisku, że pomoc finansowa uzyskana za granicą może przyczynić się do uzależnienia politycznego Polski; zmodernizowany plan reform zakładał równoczesne zrównoważenie budżetu z wprowadzeniem reformy walutowej, obciążenie kosztami realizacji przede wszystkim warstw posiadających; 1924 doprowadził do założenia Banku Polskiego i przeprowadził reformę walutową, polegającą głównie na zastąpieniu marki polskiej przez złoty; po początkowych poważnych sukcesach — 1925 osiągnięto formalnie równowagę budżetową, w połowie 1925 częściowo pod wpływem okoliczności niezależnych od rządu (wojna celna z Niemcami, nieurodzaj 1924, pogłębienie się kryzysu gospodarczego) wystąpił deficyt budżetowy i ujemny bilans handlowy; ujawniły się także różnice zdań między G. a kierownictwem Banku Polskiego w kwestii polityki interwencyjnej na rzecz utrzymania kursu waluty; prezes Banku Polskiego S. Karpiński uważał zniżkę złotego za nieuniknioną i odmówił dalszej interwencji mającej przeciwdziałać spadkowi kursu złotego; 14 XI 1925 G. podał się do dymisji. Choć XII 1923 zapowiadał, że skoncentruje się na realizacji reform finansowych, rząd jego doprowadził również do uchwalenia przez parlament ustawy o reformie rolnej oraz usiłował załatwić niektóre problemy mniejszości narodowej przez tzw. ustawy językowe (które, choć w ograniczonej mierze, umożliwiły posługiwanie się językami: białoruskim, litewskim, ukraińskim w instytucjach państwowych w województwach wschodnich), także przez tzw. ugodę polsko-żydowską.

Po wycofaniu się z rządu G. poświęcił się całkowicie pracy naukowej w katedrze ekonomii politycznej SGGW. Kontynuował prace naukowe dotyczące problematyki historii, ekonomiki i socjologii wsi. Od 1923 profesor SGGW (1926–28 rektor), 1928–34 prezes Towarzystwa Ekonomicznego i Statystycznego. Założyciel (1936) i dyrektor Instytutu Socjologii Wsi, który z jego inicjatywy wydawał „Roczniki Socjologii Wsi” (1936–38). Dorobek pisarski G. obejmuje m.in.: Historia Towarzystwa Rolniczego 1858–1861 (t. 1–2 1904), Idea Polski (1905), Materiały w sprawie włościańskiej (cz. 1–3 1907–19), Społeczne gospodarstwo agrarne w Polsce (1923), O własnych siłach. Zbiór artykułów na czasie (1926), Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej (1924–1925) (1927), Historia wsi w Polsce (1929), Wieś i folwark (1930), Idea Polski (1935), Wieś jako siła społeczna (1936), System socjologii wsi (praca nie dokończona, częściowo ogłoszona w „Rocznikach Socjologii Wsi” 1936–37); jego publikacje 1936–37 dotyczące parcelacji folwarków wywołały ostre polemiki. W 1924 odznaczony Orderem Orła Białego.

J. Tomaszewski Stabilizacja waluty w Polsce. Z badań nad polityką gospodarczą rządu polskiego przed przewrotem majowym, Warszawa 1961;

W. Morawski Władysław Grabski, w: Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, red. A. Chojnowski, P. Wróbel, Wrocław 1992.

Treść biogramu pochodzi z bazy wiedzy WN PWN, zobacz także: Encyklopedia PWN (https://encyklopedia.pwn.pl), Słowniki języka polskiego (https://sjp.pwn.pl), i Słowniki obcojęzyczne (https://translatica.pl).